اپتیما (مدیر کل)
نهاد شوراهای اسلامی، به‌عنوان یکی از نمودهای بارز مردم‌سالاری در جمهوری اسلامی ایران، نقشی حیاتی در توسعه متوازن و پایدار مناطق شهری و روستایی ایفا می‌کند. این شوراها با قرارگیری در خط مقدم تعامل مردم با حکومت، نه‌تنها بازتاب‌دهنده نیازها و مطالبات عمومی هستند، بلکه می‌توانند در طراحی و اجرای راهبردهای توسعه‌ای نیز اثرگذار باشند.
شوراهای اسلامی شهر و روستا از طریق فرآیند انتخابات مردمی شکل می‌گیرند و اعضای آن‌ها به‌طور مستقیم از دل جامعه برگزیده می‌شوند. این ویژگی شوراها را به نهادهایی بومی، مردمی و متصل به زندگی روزمره مردم تبدیل می‌کند. از همین رو، شناخت عمیق اعضای شورا از مشکلات محلی، ظرفیت‌های بالقوه، و فرهنگ منطقه‌ای، زمینه‌ساز برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر و کارآمدتر خواهد بود.
یکی از مهم‌ترین نقش‌های شوراها، ایجاد بستر مشارکت اجتماعی است. مشارکت شهروندان در امور محلی باعث افزایش حس تعلق، مسئولیت‌پذیری و اعتماد عمومی می‌شود. شوراها می‌توانند با برگزاری نشست‌های عمومی، ایجاد کمیسیون‌های تخصصی و استفاده از نظرات نخبگان محلی، فضای گفت‌وگو و هم‌فکری را تقویت کنند. این رویکرد، هم‌افزایی اجتماعی را بالا می‌برد و سرمایه اجتماعی را تقویت می‌کند؛ سرمایه‌ای که یکی از پیش‌نیازهای اصلی توسعه پایدار محسوب می‌شود.
در حوزه مدیریت شهری و روستایی، شوراها به‌عنوان ناظر بر عملکرد شهرداری‌ها و دهیاری‌ها عمل می‌کنند. آن‌ها وظیفه دارند در تخصیص بودجه، اجرای پروژه‌های عمرانی، مسائل محیط‌زیستی، بهداشت عمومی و خدمات اجتماعی نظارت دقیق داشته باشند. این نقش نظارتی می‌تواند به شفافیت مالی، مقابله با فساد، و ارتقاء بهره‌وری در اجرای پروژه‌های محلی کمک کند.
با این حال، عملکرد شوراها همواره بدون چالش نبوده است. نبود اختیارات کافی، دخالت‌های غیرقانونی از سوی نهادهای بالادستی، کمبود منابع مالی، و در برخی موارد، فقدان آموزش‌های تخصصی برای اعضا، مانع از تحقق کامل ظرفیت‌های این نهاد شده‌اند. برای رفع این مشکلات، ضروری است جایگاه حقوقی شوراها تقویت شود، آموزش‌های مستمر و کاربردی در حوزه مدیریت شهری و روستایی برای اعضا برگزار گردد و استقلال شوراها از مداخلات سیاسی حفظ شود.
در مجموع، شوراهای اسلامی اگر به درستی هدایت و حمایت شوند، می‌توانند به یکی از ستون‌های اصلی توسعه پایدار در کشور تبدیل شوند. این نهادها با تکیه بر دانش محلی، ظرفیت مشارکت اجتماعی و نظارت مؤثر، قادرند کیفیت زندگی در شهرها و روستاها را به شکل محسوسی بهبود بخشند. آینده توسعه ایران، در گرو تقویت نهادهای مردمی چون شوراهاست؛ نهادهایی که از دل مردم می‌آیند و برای مردم عمل می‌کنند.
محمد حسین عباسی
